. เรื่อง มโหสถ
มโหสถ นิห์ ก็อดมนึห์ฉลาด ปัญญาจะนับ แต่ มนึห์ฉลาด จันญ์ประป็วน สดัจญ์ พะน็อล นึง มโหสถ นึงกะน็อง ปรำปิลงาย ออยเตารัว ประป็วลออยบาน มันเมียนนางกำนัน นางสนม ปรัวะเกมันจ็องบาน เวียโง เลยรัวประญามัวเปรอ เตายัวแจร จรูกปร็อย มัวจังกอดเกรื๊อบอังกอ ตูจๆ ดะถ็องเตา บอทา สรัย นา ตะนำ อังกอนิห์ จะอ็อน นิห์ประป็วน เก แสนะ เก ดอร เจ็ง ปี นคร เตาเริยๆ เตาด็อลปะเตียะห์กระ ม็อมมูย เตาซ็อมโฮปบาย เกทา เนียงซ็อมโฮปบายล่ะ แตมันยัวอังกอเนียง ยัวอังกอบอง บองแว็กอังกอมัวสรัจญ์ เลยฮ็อจอังกอออย เนียงสรัย แตสรัยนุห์ฉลาด บ๊อกเมอเวียเด็งทาแจรจรูก เวียกอยัวอังกอเวียตะนำ พอมโหสถเคินทา ประญาแด็กคะเนีย เลยจ็องลวงประญาเตจ ตะแน็งทา นาสะเกื๊อลเพลาเตา สร็อะภูมิ ทม ชงาย บลา สรัยทา มัน ชงาย เต บอง แตตึก สมอกะบาลจังก็วงเด้อ แตมันเมียนเพลาตึกเต พอ ดอร เตา บะสอยสัมป็วต ปรัวะกอดแต กันตรอย มะนึสมัยปีดอมเปียะสัมป็วต พอเตาเคินแพลปรีงกึดจ็องโฮป สรัยทา บอบองจ็องโฮป จำเนียงแบะห์ออย บองโฮปตะเจียะหรือโฮปกะเดา เกทาโฮปกะเดา สรัยแปละห์จอลดะด็อย พอรึห์ลองมัว บะพล็อมส็อน มโหสถมะนึห์ประญาจะนับแต่ จันญ์ประป็วน
มโหสถนั้นเป็นคนฉลาดด้านปัญญามาก แต่คนฉลาดแพ้เมีย พระราชาจึงเดิมพันกับมโหสถ ภายใน 7 วัน ให้ไปหาเมียให้ได้ นอกจากนางกำนัน นางสนม เพราะเขาไม่อยากได้มันโง่ เลยคิดใช้ปัญญา ไปเอาเคี้ยวหมูป่ามาฝนเล็กๆเหมือนเมล็ดข้าว แล้วก็ใส่ถุง ถ้าหญิงคนไหนสามารถหุงข้าวนี้สุกนั้นแหละ คือเมีย จากนั้น เขาก็เดินออกจากนครไปเรื่อยๆ จนไปถึงบ้านของหญิงสาวคนหนึ่ง ไปขอกินข้าว เขาว่า น้องพี่ขอกินข้าวหน่อย แต่ไม่เอาข้าวสารน้องน่ะ เอาข้าวสารที่พี่เตรียมมา เลยยื่นข้าวสารให้ หญิงสาวก็เป็นคนฉลาดพอเปิดดูก็รู้ว่าเป็นเคี้ยวหมู ก็เลยเอาข้าวสารของตนเองหุง พอมโหสถเห็นว่ามีปัญญาเหมือนกัน เลยอยากลองปัญญาอีก จึงถามว่า น้องรู้จักทางไปบ้านภูมิทมหรือเปล่าไกลไหม หญิงสาวว่าไม่ไกลหรอก แต่น้ำเสมอหัวเขา ต้องถลกกผ้าถุง แต่ไม่ใช่ทางน้ำ พอเขาเดินไปก็ต้องถลกผ้าถุงขึ้นจริงๆ เพราะมีแต่หญ้าเจ้าชู้ขึ้นเต็ม เพราะคนสมัยแต่ก่อนใส่ผ้าถุง พอเดินไปเห็นผลหว้าคิดอยากกิน หญิงสาวบอกว่า ถ้าอยากกินเดี๋ยวน้องขึ้นเก็บให้ แล้วพี่อยากกินร้อนหรือกินเย็น เขาบอกว่ากินร้อน หญิงสาวเลยเก็บแล้วโยนใส่ดิน พอเก็บขึ้นมาก็ต้องเป่าดิน มโหสถเป็นคนที่ฉลาดมาก แต่แพ้ปัญญาเมีย
